Λέγεται συχνά ότι οι μάνατζερ πρέπει να αποφασίζουν ορθολογικά. Τι σημαίνει, όμως, αυτό στην πράξη; Ποια είναι η ορθολογική διαδικασία λήψης αποφάσεων; Ποιες άλλες παράμετροι υπεισέρχονται στη διαδικασία αυτή που χρήζουν εξέτασης; Εν τέλει, πώς λαμβάνεται μια ορθολογική απόφαση;

Καθημερινά οι μάνατζερ των επιχειρήσεων λαμβάνουν αποφάσεις. Η λέξη “μάνατζερ” φέρνει στο μυαλό εικόνες ανθρώπων που καθορίζουν τι πρέπει να γίνει, ποιος θα το κάνει, πότε, πού και, ενίοτε, πώς. Με άλλα λόγια, η λήψη αποφάσεων είναι η κυριότερη δουλειά που κάνουν οι μάνατζερ. Από την ορθολογικότητα των αποφάσεών τους κρίνεται η επιβίωση της εταιρείας τους αλλά και η εργασιακή ποιότητα ζωής των υφισταμένων τους.

Η αλήθεια είναι ότι η «πλήρης ορθολογικότητα» στη διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι ανέφικτη. Αυτό συμβαίνει για τέσσερις κύριους λόγους. Πρώτον, οι αποφάσεις αφορούν στο μέλλον το οποίο είναι αβέβαιο. Δεύτερον, είναι δύσκολο να βρεθούν όλες οι εναλλακτικές λύσεις ενός προβλήματος. Τρίτον, είναι δύσκολο να αναλυθείπλήρως κάθε εναλλακτική λύση. Τέταρτον, η πληροφόρηση που χρειάζεται ο μάνατζερ είναι ουσιαστικά πάντοτε ατελής και, παράλληλα, δεν επαρκούν ο χρόνος και ταχρήματα.

Οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται εν κενώ αλλά υπό τρεις συνθήκες οι οποίες είναι η βεβαιότητα (certainty), ο κίνδυνος (risk) και η αβεβαιότητα (uncertainty).

Στην περίπτωση της βεβαιότητας, οι μάνατζερ είναι σίγουροι για το αποτέλεσμα της απόφασής τους. Υπάρχει η απαραίτητη, πλήρης και αξιόπιστη πληροφόρηση και οι σχέσεις αιτίας – αιτιατού είναι εξακριβωμένες.

Σε συνθήκες κινδύνου, οι μάνατζερ δεν μπορούν να προβλέψουν επακριβώς το αποτέλεσμα της απόφασής τους, αλλά διαθέτουν αρκετή (όχι όμως πλήρη) πληροφόρηση ώστε να είναι σε θέση να προβλέψουν την πιθανότητα η απόφαση να οδηγήσει στη λύση του προβλήματος.

Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τον Herbert Simon, οι μάνατζερ δρουν με περιορισμένη ορθολογικότητα (bounded rationality) κατά τη λήψη αποφάσεων. Σύμφωνα με τον Simon, οι μάνατζερ παίρνουν την καλύτερη δυνατή απόφαση που μπορούν εντός των περιορισμών πληροφόρησης, χρόνου, χρημάτων και ικανότητας κατά περίπτωση. Αντί να ψάχνουν για την άριστη λύση επιλέγουν τη πρώτη που θα ανακαλύψουν ότι εξυπηρετεί επαρκώς τις ανάγκες τους (satisficing).

Έτσι, έχοντας κατά νου όλα τα παραπάνω, το ορθολογικό μοντέλο λήψης αποφάσεων (rational model of decision making) αποτελείται από τα παρακάτω τέσσερα στάδια:

• ανάλυση της κατάστασης
• εύρεση εναλλακτικών λύσεων
• αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων και επιλογή της καλύτερης
• εφαρμογή και έλεγχος της απόφασης

Η Στρατιωτική Διαδικασία Λήψης Απόφασης, (MDMP – Military Decision Making Process) είναι μια διαδικασία σχεδίασης, μία  αλληλουχία διαδοχικών ενεργειών, η κάθε μία από τις οποίες στηρίζεται στα αποτελέσματα και τα προϊόντα της προηγούμενης. Τελικός σκοπός  της διαδικασίας είναι η  κατά το δυνατόν αρτιότερη επεξεργασία των δεδομένων, η ανακάλυψη τυχών ελλείψεων – κενών κατά τη σχεδίαση και την οργάνωση μάχης και  η κάλυψη τους,  ώστε με το πέρας της διαδικασίας, το στρατιωτικό τμήμα να είναι έτοιμο να αναλάβει επιχείρηση, έχοντας επιλέξει τον καλύτερο από τους προτεινόμενους τρόπους ενεργείας.

Η ΛΗΑΠ αποτελεί μια διαδικασία, μια σειρά από αρχές σχεδίασης.  Η υλοποίηση τους αποτελεί την τεχνική, η οποία θα πρέπει να είναι χρηστική και λειτουργική. Το τελικό προϊόν της ΛΗΑΠ είναι πιο σημαντικό από την ίδια τη διαδικασία.

Η Λήψη Απόφασης, όπως αυτή εφαρμόζεται από τους στρατούς όλου του κόσμου, αποτελείται από επτά διακριτά βήματα:

Βήμα 1-Λήψη της αποστολής

Βήμα 2-Ανάλυση της αποστολής

Βήμα 3-Ανάπτυξη των τρόπων ενεργείας

Βήμα 4-Ανάλυση των τρόπων ενεργείας

Βήμα 5-Σύγκριση των  τρόπων ενεργείας

Βήμα 6-Έγκριση ΤΕ από διοικητή

Βήμα 7-Σύνταξη Διαταγών

Φυσικά, προκειμένου να λάβουμε οποιαδήποτε απόφαση, πρέπει να έχουμε πληροφορίες. Αυτό το λόγο εξυπηρετεί η Προπαρασκευή Πληροφοριών στο Πεδίο Επιχειρήσεων, μια διαδικασία παράλληλα της ΛΗΑΠ και μέρος του 2ου βήματος.

Μπορείτε να κατεβάσετε μια παρουσίαση του περιεχομένου του βιβλίου από εδώ ήεδώ

Περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο «Λήψη Απόφασης, μια Τέχνη στο Σύγχρονο Πεδίο της Μάχης» εδώ.